វិភាគ៖ តើកិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីស រួមចំណែកជួយដល់ការរីកចំរើនរបស់ប្រទេសកម្ពុជាយ៉ាងណាខ្លះ?
គិតចាប់តាំងពីសន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពក្រុងប៉ារីស២៣ តុលា ឆ្នាំ១៩៩១ ចាប់បដិសន្ធិ រហូតមកដល់ពេលនេះមានរយៈពេល២៨ឆ្នាំហើយ។ សន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពនេះហើយដែលធ្វើឱ្យអ្នកនយោបាយកម្ពុជាឱ្យរួមគ្នា ធ្វើឱ្យកម្ពុជាក្លាយជារដ្ឋឯករាជ្យមួយ ផ្ដល់នីតិសម្បទា និងជួយកម្ពុជាឱ្យកសាងប្រទេសឡើងវិញ។
តើក្នុងរយៈ២៨ឆ្នាំមកនេះសន្ធិសញ្ញាក្រុងប៉ារីស២៣ តុលានេះ បានជួយដល់ការរីកចំរើនរបស់ប្រទេសកម្ពុជាយ៉ាងណាខ្លះ?
ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានរំដោះចេញពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុល ពតថ្ងៃទី៧ មករា ឆ្នាំ១៩៧៩ ដោយមានការចូលអន្តរាគមន៍ពីប្រទេសវៀតណាម។ ការចូលមកអន្តរាគមន៍នេះហើយ ដែលត្រូវបានអន្តរជាតិចាត់ទុកថាជាការឈ្លានពានបូរណភាពទឹកដីកម្ពុជា ធ្វើឱ្យពិភពលោក ដាក់ទណ្ឌកម្មលើរដ្ឋាភិបាលវៀតណាម ក៏ដូចជារដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាសម័យនោះផងដែរ។ ទោះជាយ៉ាងណាកម្ពុជានៅរស់បានតាមរយៈជំនួយរបស់សហភាពសូវៀតដែលកាន់តែទន់ខ្សោយទៅហើយដោយសារការគៀបសេដ្ឋកិច្ចពីសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន។
ឆ្លងកាត់ការរារាំងសេដ្ឋកិច្ច និងជំនួយជាច្រើនឆ្នាំ រួមទាំងការធ្វើសង្គ្រាមសម្លាប់គ្នាឯងមិនចេះចប់ព្រោះពេលនោះកម្ពុជាត្រូវបែកជា៤ភាគី ដែលមានភាគីហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចដឹកនាំដោយសម្តេចព្រះនរោត្តមសីហនុ ភាគីខ្មែរក្រហម ភាគីរណស្សិជាតិរំដោះប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ របស់លោក សឺន សាន និងភាគីរដ្ឋកម្ពុជាដឹកនាំដោយលោកហ៊ុន សែន សម្រេចចូលតុចរចាដើម្បីបញ្ចប់ជម្លោះដ៏រ៉ាំរ៉ៃនេះដោយមានប្រទេសចំនួន១៨ធ្វើជាហត្ថលេខី ក្នុងនោះក៏មានមហាអំណាចធំៗទាំង៥ផងដែរ។
កិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីសបែងចែកជាកិច្ចព្រមព្រៀងចំនួន២ និងសេចក្តីថ្លែងការណ៍១ ដែលសំដៅដោះស្រាយជម្លោះនៅកម្ពុជា គោរពឯករាជ្យ អធិបតេយ្យ បូរណភាព អព្យាក្រឹតកម្ពុជា និងជួយស្ដារប្រទេសកម្ពុជាឡើងវិញ។
ទោះជាមានកិច្ចព្រមព្រៀងបែបនេះតែសម្រាប់រដ្ឋាភិបាលដែលដឹកនាំដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន តែងប្រកាសថា សន្តិភាព និងភាពរីកចំរើនរបស់កម្ពុជាមកដល់សព្វថ្ងៃនេះគឺកើតចេញពីនយោបាយឈ្នះ ឈ្នះ របស់លោកហ៊ុន សែន តែមួយប៉ុណ្ណោះ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានសរសេរនៅលើហ្វេសបុកលោកនាថ្ងៃនេះថា ៖ « ទោះបីមានកិច្ចព្រមព្រៀង សន្តិភាពប៉ារីស ២៣ តុលា ១៩៩១ ក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែសង្រ្គាមស៊ីវិលនៅកម្ពុជានៅបន្តដែលបង្កដោយភាគីកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (ប៉ុលពត)។ ក្រោមនយោបាយ ឈ្នះ-ឈ្នះ របស់ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន គឺបានបញ្ចប់សង្រ្គាមស៊ីវិលទាំងស្រុង នៅឆ្នាំ ១៩៩៨ ដែលកម្ពុជាទូទាំងប្រទេសបានស្គាល់នូវសន្តិភាពពេញលេញ និងសំបូរសប្បាយរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ » ។
ពិតណាស់ការការបង្រួបបង្រួមប្រទេសមកដល់សព្វថ្ងៃនេះគឺជាការរួមចំណែករបស់លោកហ៊ុន សែន តែការបង្រួមបង្រួមនេះមិនអាចបដិសេធសន្ធិសញ្ញាសន្តិភាព២៣ តុលា នោះទេ។
ប្រធានសមាគមនអនាគតយុវជនកម្ពុជាអាស៊ានលោក ស្រ៊ុន ស្រ៊ន មានប្រសាសន៍ថា របស់៤ដែលកិច្ចព្រមព្រៀងនេះបង្កើតបានគឺ រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ការកសាងប្រទេស ការធានាឯករាជ្យជាតិកម្ពុជា និងបានផ្ដួចផ្ដើមជាដំបូងឱ្យមានការកសាងឯកភាពជាតិ តាមរយៈការបង្កើតក្រុមប្រឹក្សាជាតិជាន់ខ្ពស់ក្នុងការចរចារដោះស្រាយបញ្ហាជាតិ ដែលជាសញ្ញាដំបូងនៃការបង្រួមបង្រួមប្រទេសឡើងវិញក្រោយការបែកបាក់ជាង៦០០ឆ្នាំមកហើយនោះ។
លោកថា៖ « វាអត់ទាន់មានការឯកភាព១០០ភាគរយទេ វាគ្រាន់ជាការចាប់ផ្ដើម តែដំណើរការនេះត្រូវធ្វើសិនថាធ្វើឬក៏អត់? តែយ៉ាងហោចណាស់ក៏គេចាប់ផ្ដើមឱ្យមានការឯកភាពជាតិដែរ តាមរយៈការបង្កើតក្រុមប្រឹក្សាជាតិជាន់ខ្ពស់នោះ » ។
អ្នកវិភាគនយោបាយលោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ មានប្រសាសន៍ថា បើសិនជាគ្មានសន្ធិសញ្ញាសន្តិភាព២៣ តុលានោះកម្ពុជាក៏មិនអាចមានការរីកចំរើនដូចសព្វថ្ងៃនោះទេ។ លោកបន្ថែមថាដោយសារមានសន្ធិសញ្ញានេះហើយទើបបើកឱ្យបរទេសទាំងលោកសេរី និងកុំមុយនីស្តផ្ដល់ជំនួយអភិវឌ្ឍន៍ដល់កម្ពុជាជាច្រើនពាន់លាន រួមជាមួយក្រុមហ៊ុនខ្លួនមកបណ្ដាក់ទុនរកស៊ីផងដែរ។
លោកថា៖ « សួរថាស្អីដែលយើងធ្វើបានខ្លួនយើង ៣០ ៤០ឆ្នាំនេះស្អីដែលយើងធ្វើបានជាដុំកំភួន? ក្រៅពីវិមានឈ្នះៗ និងវិមាន២ធ្នូនៅក្រចេះហ្នឹង! មានស្ពានមួយដែលយើងគួរតែសរសើរដល់កងយុទ្ធពលខេមរភូមិន្ទយើងគឺស្ពានកោះប៉ែន យើងសរសើរមានមោទនភាព តែមានអាហ្នឹងមួយទេ។ ស្អីៗទៀតលុយគេជួយ ឬឱ្យមកដាច់តែម្តង ដូចផ្លូវថ្នល់ មានក្រុមហ៊ុនធំៗណាជារបស់ខ្មែរ កំពង់ផែអ្នកណាធ្វើឱ្យ ប្រព័ន្ធទឹកស្អុយអ្នកណាធ្វើឱ្យ? ជំនាន់សង្គមរាស្ត្រនិយមមានរបស់យើងណា! »
កំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាមានកំណើនជាង៧ភាគរយជាងមួយទស្សវត្សចុងក្រោយនេះ ដែលធ្វើឱ្យមានការប្រែប្រួលជាខ្លាំងលើការរស់នៅ និងចំណូលពលរដ្ឋ។
របាយការណ៍របស់ធនាគារពិភពលោកបានកត់ត្រាថាចំណូលពលរដ្ឋកម្ពុជាចាប់ផ្ដើមកើនពីជាង ២៥៤ដុល្លារនៅឆ្នាំ១៩៩៣ មកដល់ជាង ១ ៥០០ដុល្លារនៅឆ្នាំ២០១៨កន្លងទៅ។
នាយកមជ្ឈមណ្ឌលសម្ព័ន្ធភាពការងារនិងសិទ្ធិមនុស្សលោក មឿន តុលា មានប្រសាសន៍ថា កំណើននេះមិនអាចកើតឡើងបានឡើយប្រសិនគ្មាន កិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីសនោះ ដោយថា មានកិច្ចព្រមព្រៀងនេះហើយទើបកម្ពុជាទទូលបានការអនុគ្រោះពន្ធពីលោកសេរីក្នុងការនាំទំនិញចូលប្រទេសខ្លួន។
លោកថា៖ « កាលហ្នឹងគឺអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុបបានផ្ដល់នូវប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធមួយឈ្មោះថាកិច្ចព្រមព្រៀងពហុសសៃ អង់គ្លេសហៅថា MFA ដោយមានប្រព័ន្ធហ្នឹងហើយបានជាមានរោងចក្រកាត់ដេររាប់រយ រាប់ពាន់ ហើយអាមេរិក និងអឺរ៉ុបហ្នឹងក៏ទទួលទិញពីកម្ពុជាដែរ។ ហើយនៅពេលដែលប្រព័ន្ធហ្នឹងដាច់នៅឆ្នាំ២០០៥ គេក៏បន្តឱ្យEBA មកទៀត។ សេដ្ឋកិច្ចខ្មែររីកចំរើនហ្នឹង គឺបានមកពីកិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីសហ្នឹង មិនមែនតែរឿងទីផ្សារទេ គេឱ្យជំនួយមកកសាងប្រទេសទៀត » ។
ជារួមអ្នកតាមដានយល់ថាកំណើនសេដ្ឋកិច្ច និងការរីកចំរើនរបស់កម្ពុជាគឺជាការរួមចំណែកយ៉ាងធំពីសន្ធិសញ្ញាសន្តិភាព២៣ តុលា ដែលបានបើកផ្លូវឱ្យកម្ពុជាចេញពីរបបសង្គមនិយមសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ ចូលទៅក្នុងរបបដឹកនាំប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស មានសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរី និងទទួលជំនួយរាប់លានជារៀងរាល់ឆ្នាំ ជាមួយនឹងទំនាក់ទំនងទៅកាន់បរទេសដោយស្មើមុខមាត់។
លោកមឿន តុលា មានប្រសាសន៍ថា លោកសោកស្ដាយដែលរដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្នហាក់មើលរំលងកិច្ចព្រមព្រៀងដែលជាការរួមចំណែកមួយរបស់ខ្លួននោះ។
លោកថា៖ « វាក៏ជាសមិទ្ធផលរបស់គាត់(លោក ហ៊ុន សែន)ដែរ សំខាន់ថាតើគាត់រក្សានូវកិច្ចព្រមព្រៀងហ្នឹងឬអត់? ហើយកិច្ចព្រមព្រៀងនេះគឺយើងមើលឃើញទាំងអស់គ្នាភាគីទាំងអស់គឺទទួលស្គាល់ថាយើងឈប់បាញ់គ្នា វាខុសពី៧មករាដែលភាគីមួយថាជាឱកាសដែលបរទេសចូលឈ្លានពាន ភាគីមួយទៀតថាជាការរំដោះពីរបបខ្មែរក្រហម អញ្ចឹងកិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីស បើធៀបនឹង៧មករា គឺវាមានការយល់ឯកភាពគ្នាថាយើងឈប់ឈ្លោះគ្នា មានការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស យើងចាប់ផ្ដើមកសាងប្រទេសយើង » ។
សម្រាប់លោកស្រ៊ុន ស្រ៊ន វិញកិច្ចព្រមព្រៀង២៣ តុលានេះមិនត្រឹមតែអាចបញ្ចប់នូវសង្គ្រាមនៅកម្ពុជាដែលនាំឱ្យ ទទួលបាននូវការរីកចំរើនដូចសព្វថ្ងៃទេ វាបានបញ្ជៀសនូវការបាត់បង់ទឹកដីកម្ពុជា និងសង្គ្រាមនៅតំបន់អាស៊ានផងដែរ។
លោកស្រ៊ុន ស្រ៊ន៖ « ប្រសិនជាគ្មានកិច្ចព្រមព្រៀងហ្នឹងទេ ខ្មែរនឹងរលាយហើយ ព្រោះពេលហ្នឹងយួនគ្រប់គ្រង៩០ភាគរយហើយនៅឆ្នាំ៩០ អញ្ចឹងវានឹងឡើងមកបន្តទៀតរហូតដល់ឆ្នាំ៩១ ប្រសិនជាអត់មានការកើតការចរចារហ្នឹងវៀតណាមហ្នឹងវ៉ៃថៃ ដល់ម៉ាឡេ ដល់សាំងហ្គាពួរ ពេលនោះហើយសង្គ្រាមអាស៊ាននឹងកើតឡើង » ៕
ប្រភព៖ VOD
