អ្នកជំនាញថា អឺរ៉ុបអាចនឹងមិនព្យួរ EBA ទាំងស្រុងពីកម្ពុជា ដើម្បីរក្សាទំនាក់ទំនងការទូត និងមនុស្សធម៌
អ្នកជំនាញលើកឡើងថា កម្ពុជាជៀសមិនផុតពីបាត់បង់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA របស់សហភាពអឺរ៉ុបនោះទេ ក៏ប៉ុន្តែ ការបាត់បង់នេះ អាចជាការបាត់បង់ដោយផ្នែក មិនមែនទាំងស្រុងនោះទេ។ ពួកគេយល់ស្របគ្នាថា គណៈកម្មការអឺរ៉ុប អាចនឹងធ្វើការសម្រេចចិត្តព្យួរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ពីកម្ពុជា ដោយផ្អែកលើគោលការណ៍រក្សាផ្លូវកណ្ដាល រវាងទំនាងទំនងការទូត និងគោលការណ៍មនុស្សធម៌ ព្រមទាំងការធានាថា កម្ពុជា មានការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ។ ការលើកឡើងនេះ កើតមានឡើងស្របពេលគណៈកម្មការអឺរ៉ុប នឹងធ្វើសេចក្ដីសម្រេចចិត្តចុងក្រោយ នៅថ្ងៃទី១២ កុម្ភៈ ដ៏ខ្លីខាងមុខនេះ។
អ្នកជំនាញវិស័យកសិកម្ម និងជាសហស្ថាបនិកគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន បណ្ឌិត យ៉ង សាំងកុមារ មើលឃើញថា ការសម្រេចចិត្តរបស់គណៈកម្មការអឺរ៉ុប នៅថ្ងៃទី១២ កុម្ភៈ ដ៏ខ្លីខាងមុខនេះ គឺជាការសម្រេចចិត្តផ្នែកនយោបាយដ៏ប្រយ័ត្នប្រយែង ដែលតម្រូវឱ្យមានការពិចារណាថ្លឹងថ្លែងគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ។ លោកថា គណៈកម្មការអឺរ៉ុប អាចនឹងជ្រើសរើសយកផ្លូវកណ្ដាល សម្រេចព្យួរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធពីកម្ពុជា ដោយផ្នែក ដោយមិនព្យួរទាំងស្រុង ក្នុងគោលដៅដើម្បីរក្សាទំនាក់ទំនងការទូតផង និងអនុវត្តគោលការណ៍មនុស្សធម៌ផង៖ «ការប្រមើលមើលឃើញរបស់យើង គឺនឹងអាចឈានទៅដល់ការដកអនុគ្រោះពន្ធ EBA។ ក៏ប៉ុន្តែ ការវាយតម្លៃរបស់ខ្ញុំគឺថា អាចការដកអនុគ្រោះពន្ធនេះ អាចជាផ្លូវកណ្ដាលមួយ ហើយផ្លូវកណ្តាលនៃការសម្រេចចិត្តរបស់សហភាពអឺរ៉ុបនេះ គឺឈរលើគោលការណ៍ការទូត និងមនុស្សធម៌។ គោលការណ៍ការទូត គឺចង់នៅរក្សាទំនាក់ទំនង ជាមួយភាគីកម្ពុជា ដើម្បីធ្វើការពិភាក្សាបន្តទៅមុខទៀត។ គោលការណ៍មនុស្សធម៌ គឺកាលណាដកខ្លាំង វាប៉ះពាល់ទៅដល់ វិស័យសេដ្ឋកិច្ច ការងារ ជាពិសេសកម្មករយើង។ អ៊ីចឹង ការប្រមើលរបស់យើង គឺមានការដកខ្លះ និងទុកខ្លះ ព្រោះប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA នេះ មានទំនិញច្រើន ទំនិញច្រើនរាប់រយរាប់ពាន់មុខ អ៊ីចឹង គេអាចដកទំនិញខ្លះ ឱ្យបង់ពន្ធទៅ ហើយទំនិញខ្លះមិនបង់ពន្ធអ៊ី»។
បណ្ឌិត យ៉ង សាំងកុមារ ពន្យល់បន្តថា ការសម្រេចចិត្តយកផ្លូវកណ្ដាលនេះ ព្រោះតែ គណៈកម្មការអឺរ៉ុប ចង់ផ្ដោតសារសំខាន់ពីការយកចិត្តទុកដាក់របស់ខ្លួនទៅលើប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាផង ហើយក៏មិនចង់ឃើញកម្ពុជា ធ្លាក់ចូលអន្ទាក់ភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់មហាអំណាចចិនទាំងស្រុងនោះទេ ប្រសិនបើខ្លួនសម្រេចព្យួរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះ ទាំងស្រុងនោះ៖ «មូលហេតុទាក់ទងនឹងរឿងមនុស្សធម៌ ហើយនឹងការទូតហ្នឹង វានឹងអាចរុញឱ្យសហភាពអឺរ៉ុបធ្វើការពិចារណា ដោយប្រុងប្រយ័ត្ន ហើយនឹងឈានទៅដល់ការព្យួរខ្លះ។ ពីព្រោះបើសិនជាសហភាពអឺរ៉ុប មិនព្យួរតែម្ដង នោះវាមានន័យសហភាពអឺរ៉ុប នឹងភ្លេចនូវឧត្តមគតិដើមរបស់ខ្លួន ភ្លេចនូវបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ ធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលសព្វថ្ងៃរឹតតែបានចិត្តថែមទៀត។ ដូច្នេះ ការព្យួរខ្លះគឺជាផ្លូវកណ្ដាល ដើម្បីសហភាពអឺរ៉ុប នៅបន្តធ្វើការជាមួយរដ្ឋាភិបាលសព្វថ្ងៃ ពីព្រោះរដ្ឋាភិបាលសព្វថ្ងៃ ក៏នៅចង់បន្តធ្វើការជាមួយសហភាពអឺរ៉ុប ដើម្បីកែលម្អស្ថានភាពទៅមុខបណ្ដើរ ជាពិសេសឈានទៅការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០២២ ឆ្នាំ២០២៣។ ណាមួយទាក់ទងនឹងភូមិសាស្ត្រនយោបាយ ពីព្រោះសហភាពអឺរ៉ុបក៏ចង់រក្សាទំនាក់ទំនងល្អ មិនត្រឹមតែជាមួយកម្ពុជាទេ តែជាមួយអាស៊ានទាំងមូលតែម្ដង»។
ជុំវិញការលើកឡើងនេះ អ្នកជំនាញវិស័យការងារ និងជានាយកអង្គការសម្ពន្ធភាពការងារ និងសិទ្ធិមនុស្ស លោក មឿន តុលា ក៏វាយតម្លៃដែរថា កម្ពុជាជៀសមិនផុតពីការព្យួរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធរបស់សហភាពអឺរ៉ុបនេះទេ។ ក៏ប៉ុន្តែ ការព្យួរបែបណានោះ ពោលគឺ ដោយផ្នែក ឬទាំងស្រុងនោះ គឺលោកនៅមិនទាន់ច្បាស់នៅឡើយ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ លោកនៅតែជឿជាក់ថា គណៈកម្មការអឺរ៉ុប នឹងនៅតែឱ្យតម្លៃចំពោះការចង់ឃើញកម្ពុជាងាកមកគោរពប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សឡើងវិញដដែល៖ «ខ្ញុំជឿថា សហភាពអឺរ៉ុប នៅតែឈរលើជំហររបស់គេមួយ គឺប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្ស ហើយគេនឹងប្រាកដជាស្វែងរកនៅចំណុចណា ដែលជាសម្ពាធមួយរឹង ហើយកន្លែងហ្នឹង ប្រាកដជាគេមានដំណាក់កាលរបស់គេ ។ បើសិនជាគេសម្រេចដោយផ្នែកណាមួយ ហើយមិនមានការកែប្រែ ខ្ញុំគិតថា អាចនឹងឈានទៅដល់ជំហានទីពីរ ឬជំហានទីបីទៀត។ គឺជំហានទីពីរ ជំហានទីបីនេះហើយ ដែលធ្វើឱ្យអ្នកវិនិយោគទុន ជាពិសេសក្រុមហ៊ុនបញ្ជាទិញសំលៀកបំពាក់ ដូចជា ក្រុមហ៊ុនទាំងអស់ពិបាកក្នុងការធ្វើផែនការពាណិជ្ជកម្ម ដាក់បញ្ជាទិញមកកម្ពុជា។ ចង់មិនចង់ត្រូវតែមានការប៉ះពាល់»។
នៅមុនពេលគណៈកម្មការអឺរ៉ុបសម្រេចចិត្តជាផ្លូវការនេះ ទាំងមន្ត្រីនាំពាក្យរបបក្រុងភ្នំពេញ លោក ផៃ ស៊ីផាន និងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច លោក វង្សី វិសុទ្ធ សុទ្ធតែបានចេញមុខថ្លែងអះអាងថា កម្ពុជាបានត្រៀមខ្លួនរួចជាស្រេចហើយ បើទោះជាកម្ពុជាត្រូវបាត់បង់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះ ដោយផ្នែក ឬទាំងស្រុងក៏ដោយនោះ។ លោក ផៃ ស៊ីផាន ប្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាកុំឱ្យភ័យខ្លាចនឹងអ្វីមួយដែលលោកហៅថា «ជំងឺ EBA» របស់អឺរ៉ុប ហើយដែលលោកថា គ្រាន់តែជាព្រឹត្តិការណ៍មួយតែប៉ុណ្ណោះ។
រីឯ រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច លោក វង្សី វិសុទ្ធ អះអាងថា លោកបារម្ភរឿងការប៉ះពាល់នៃការរីករាលដាលនៃវីរុសកូរ៉ូណា ទៅលើវិស័យទេសចរណ៍ទៅវិញទេ៖ «ប៉ុន្តែ ទុកជា ២០% ៣០% ៥០% ១០០% ឬក៏០% យើងត្រៀមហើយ។… ប៉ុន្តែ ខ្ញុំចង់គូសបញ្ជាក់ថា អ្វីដែលបារម្ភនោះ គឺវិស័យទេសចរណ៍ ដែលខ្ញុំភ័យ ព្រោះរឿងកូរ៉ូណានេះ វាបិទទាំងអស់។ ហើយបិទវាប៉ះហើយ ស្រុកយើងទេសចរណ៍ធំសឹងអី។ គឺ ១៣% នៃ GDP កាត់ដេរមានតែ ១០%ទេ»។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ក្រោយគណៈកម្មការអឺរ៉ុបដាក់ចេញដំណើរការព្យួរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ពីកម្ពុជា របបក្រុងភ្នំពេញមិនត្រឹមតែមិនព្រមងាកមកស្ដារប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សដូចតាមការចង់ឃើញពីសហភាពអឺរ៉ុបប៉ុណ្ណោះទេ ក៏ប៉ុន្តែ ថែមទាំងបានបង្កើនយុទ្ធនាការផ្គើនសហភាពអឺរ៉ុប តាមរយៈការបន្តករណីរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងការបង្ក្រាបសំឡេងប្រឆាំងឥតស្រាកស្រាន្ត។
គិតមកត្រឹមម៉ោងផ្សាយនេះ សញ្ញាណនៃការចរចានយោបាយ ដែលអាចបើកផ្លូវឱ្យមានការដោះលែង ឬទម្លាក់ចោលបទចោទទាំងស្រុងប្រឆាំងលោក កឹម សុខា ឬអនុញ្ញាតឱ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បើកដំណើរការឡើងវិញ ហាក់នៅមិនទាន់កើតមាននៅឡើយទេ ខណៈពេលវេលានៃការសម្រេចចិត្តរបស់គណៈកម្មការអឺរ៉ុប ក៏កាន់តែជិតមកដល់ គឺនៅថ្ងៃទី១២ កុម្ភៈ ដ៏ខ្លីខាងមុខនេះ។ ក្រៅពីនេះ លំហសិទ្ធិនយោបាយ សិទ្ធិពលរដ្ឋ សិទ្ធិការងារ សេរីភាពអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ ក៏នៅតែមានការរឹតត្បិតដដែល ខណៈច្បាប់សំខាន់ៗដូចជាច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយ និងច្បាប់បោះឆ្នោត ដែលរងការរិះគន់ថា ជាការចូលរួមសម្លាប់ប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ក៏នៅតែមិនទាន់កែប្រែឱ្យដូចស្ថានភាពដើមនៅមុនឆ្នាំ២០១៧នោះដែរ។ រីឯរបាយការណ៍វាយតម្លៃចុងក្រោយរបស់គណៈកម្មការអឺរ៉ុប ដាក់ឱ្យកម្ពុជាឆ្លើយតបកាលពីពាក់កណ្ដាលខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩កន្លង ទៅនោះ ក៏បានវាយតម្លៃយ៉ាងច្បាស់ដែរថា មានការរំលោភបំពានធ្ងន់ធ្ងរជាប្រព័ន្ធ ទៅលើសិទ្ធិសំខាន់ៗមួយចំនួន ជាពិសេសសិទ្ធិនយោបាយ សិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធការងារ ខណៈមានការកែលម្អតិចតួចខាងសិទ្ធិសង្គម វប្បធម៌ និងសេដ្ឋកិច្ច។
ក្រោយគណៈកម្មការអឺរ៉ុបដាក់ចេញនីតិវិធីព្យួរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ពីកម្ពុជា ស្ថាប័នជំនាញហិរញ្ញវត្ថុអន្តរជាតិ រួមមានធនាគារពិភពលោក World Bank ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី ADB និងមូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ IMF សុទ្ធតែព្យាករណ៍ថា កំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជានឹងប្រឈមនៅការធ្លាក់ចុះក្នុងឆ្នាំ២០២០នេះ ពី៧%ក្នុងឆ្នាំ២០១៩ មកនៅ ៦,៨% ដោយសារតែភាពមិនប្រាកដប្រជានៃការព្យួរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធរបស់អឺរ៉ុបនេះ។ ក៏ប៉ុន្តែ ការព្យាករណ៍នេះ បានធ្វើឡើងនៅមុនពេលពិភពលោក រងការផ្ទុះ និងរីករាលដាលនៃវីរ៉ុសកូរ៉ូណាប្រភេទថ្មី។ ប្រសិនបើគណៈកម្មការអឺរ៉ុបសម្រេចព្យួរទាំងស្រុងនូវប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA នេះមែន នោះកម្ពុជាអាចនឹងខាតបង់ទឹកប្រាក់ប្រចាំឆ្នាំប្រមាណជិត ៧០០លានដុល្លារអាមេរិក។ ការវាយតម្លៃចុងក្រោយរបស់មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ បញ្ជាក់ថា ការព្យួរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធរបស់អឺរ៉ុបនេះ គឺជាហានិភ័យរយៈពេលខ្លី តែបង្កការប៉ះពាល់ខ្លាំង ដោយបណ្ដាលឱ្យកម្ពុជារងភាពទន់ខ្សោយក្នុងការនាំចេញ ធ្លាក់ចុះលំហូរវិនិយោគអន្តរជាតិ កំណើនសេដ្ឋកិច្ច GDP ទាបជាងមុន និងបញ្ហាវិស័យការងារ៕
ប្រភព៖ វិទ្យុអាស៊ីសេរី
