កក្កដា

វិភាគ៖ សំណុំរឿងលោក កែម ឡី ជាករណីមួយឆ្លុះបញ្ចាំងពីប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌

សមត្ថកិច្ចពាក់ព័ន្ធបានរកឃើញមនុស្សតែម្នាក់គត់ដែលត្រូវបានចោទថា ជាអ្នកបាញ់សម្លាប់លោក កែម ឡី កាលពី៤ឆ្នាំមុន ទាំងកណ្តាលថ្ងៃ នៅក្នុងស្តាម៉ាតមួយក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ កន្លែងដែលមានមនុស្សចេញចូលច្រើន និងមានបំពាក់ដោយកាមេរ៉ាសុវត្ថិភាពទៀតផង។

បុរសដែលសមត្ថកិច្ចរកឃើញ ហើយតុលាការចោទប្រកាន់នោះឈ្មោះ អឿត អាង ដែលហៅខ្លួនឯងថា ជួប សម្លាប់ ជាអតីតពលករធ្វើការងារនៅប្រទេសថៃ។ បុរសរូបនេះសារភាពថា លោកជាអ្នកបាញ់សម្លាប់ ព្រោះខឹងលោក កែម ឡី ជំពាក់លុយ ៣០០០ដុល្លារ មិនព្រមសង។

ហេតុការណ៍ឃាតកម្មកន្លងទៅ៤ឆ្នាំ សមត្ថកិច្ចពាក់ព័ន្ធហាក់ស្ងប់ស្ងាត់មិនបានបង្ហាញពីតម្រុយរកឃើញអ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងៗទៀតនោះទេ។ បើទោះសមត្ថកិច្ចស្ងប់ស្ងាត់ ប៉ុន្តែ អារម្មណ៍អ្នកគោរពស្រឡាញ់ចូលចិត្តលោក កែម ឡី នៅមិនស្ងប់នោះទេ។

ចម្ងល់ ឬសំនួរជាច្រើនដែលកើតចេញមក ពាក់ព័ន្ធដំណើរការស្វែងរកយុត្តិធម៌សម្រាប់លោក កែម ឡី នេះ។ តើលោក កែម ឡី អាចទៅខ្ចីលុយលោក អឿត អាង ទេ? លោក អឿត អាង មានលុយពីណាទិញកាំភ្លើងតម្លៃរាប់ពាន់ដុល្លារ? ហេតុអ្វីមិនបង្ហាញវីឌីអូពីកាមេរ៉ាសុវត្ថិភាពនៅកន្លែងបាញ់សម្លាប់? តើអ្នកណានាំ អឿត អាង ពីព្រំដែនថៃមកភ្នំពេញ? មកប៉ុន្មានថ្ងៃ មុនធ្វើសកម្មភាពបាញ់សម្លាប់? អឿត អាង ស្នាក់នៅជាមួយអ្នកណានៅភ្នំពេញ? និយាយទូរសព្ទជាមួយអ្នកណាខ្លះក្នុងការរៀបផែនការ? តើមនុស្សប៉ុន្មាននាក់តាមឃ្លាំមើលលោក កែម ឡី ដើម្បីរៀបផែនការឈានដល់ការបាញ់សម្លាប់?

សំនួរទាំងនេះតែងមានការសាកសួរគ្នាតាមទីសាធារណៈ កន្លែងការងារ ឬមានការលើកឡើងតាមបណ្តាញសង្គមផងដែរ។

រាល់ពេលពិធីរំឭកខួបនៃការបាញ់សម្លាប់ អ្នកចូលរួម និងអ្នករៀបចំកម្មវិធីទាំងនៅក្នុង និងក្រៅប្រទេស តែងតែទាមទារឱ្យមានការស្វែងរកយុត្តិធម៌ពិតសម្រាប់លោក កែម ឡី។

នាយកប្រតិបត្តិវិទ្យាស្ថានប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា លោក ប៉ា ចន្ទរឿន ថ្លែងថា វិទ្យាស្ថានរបស់លោករៀបចំកម្មវិធីឆ្លើយសំនួរ ហើយផ្តល់រង្វាន់ជុំវិញករណីលោក កែម ឡី គឺដើម្បីរំឭកពីវីរភាពដែលលោកបានលះបង់ និងជាការជំរុញឱ្យរកយុត្តិធម៌ក្នុងករណីនេះ។

លោក ប៉ា ចន្ទរឿន មានប្រសាសន៍ថា៖ «ដើម្បីទាមទារឱ្យមានការចាប់អារម្មណ៍ពីយុវជន និងគ្រប់មជ្ឈដ្ឋានទាំងក្នុងប្រទេស និងក្រៅប្រទេស ឱ្យបន្តតាមដាន និងយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងដំណើរការស្វែងរកយុត្តិធម៌សម្រាប់គាត់ និងក្រុមគ្រួសារគាត់»។

នាយកប្រតិបត្តិអង្គការសង់ត្រាល់ និងជាអតីតសមាជិកគណៈកម្មការរៀបចំបុណ្យសពលោក កែម ឡី គឺលោក មឿន តុលា លើកឡើងថា សម្រាប់សំណុំរឿងនេះ គឺមិនទាន់បានទទួលយុត្តិធម៌ទាល់តែសោះ។

លើសពីនេះ លោកថា កាន់តែរងភាពអយុត្តិធម៌ថែមមួយកម្រិតទៀត គឺគ្រាន់តែរៀបចំពិធីរំឭកខួបនៃឃាតកម្ម ក៏មានការរារាំងថែមទៀត។

លោក មឿន តុលា បន្ថែមថា៖ «នៅពេលដែលប្រជាពលរដ្ឋរៀបចំធ្វើពិធីបុណ្យខួបគាត់ហ្នឹង។ល។ យើងឃើញមានការចាប់ខ្លួនយុវជនដាក់ពន្ធនាគារ ចឹងបើយើងនិយាយពីយុត្តិធម៌សម្រាប់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី អត់មាន! ក៏ប៉ុន្តែ វាអយុត្តិធម៌ សូម្បីតែរៀបចំពិធីរំឭកបុណ្យខួប បុណ្យសពអីហ្នឹង មិនមានសេរីភាពក្នុងការធ្វើទៅទៀត»។

តើដំណើរការស្វែងរកយុត្តិធម៌ដែលបន្សល់ទុកនូវចម្ងល់ជាច្រើននេះ ពលរដ្ឋផ្សេងៗទៀតមានធ្លាប់ជួបប្រទះដូចក្រុមគ្រួសារលោក កែម ឡី ដែរឬទេ?

លោក មឿន តុលា លើកឡើងថា ករណីរឿងលោក កែម ឡី បង្ហាញថា នៅកម្ពុជាមានសំណុំរឿងអយុត្តិធម៌របៀបនេះកើតឡើងច្រើនទៀត មិនមែនមានតែលោក កែម ឡី មួយនោះទេ។

លោក មឿន តុលា មានប្រសាសន៍បន្ថែមថា៖ «ករណីលោក កែម ឡី ហ្នឹងជាភស្តុតាងមួយរឹងបង្ហាញថា អំពើនិទណ្ឌភាពនៅកម្ពុជានៅមានខ្ពស់នៅឡើយ ក៏ដូចជាការសម្លាប់មនុស្សក្រៅច្បាប់ ក្រៅប្រព័ន្ធច្បាប់ហ្នឹង ជារឿងមួយដែលនៅតែកើតមាននៅប្រទេសកម្ពុជា។ ចឹងពិបាកនឹងអាចបន្លំភ្នែកសាធារណជន បន្លំភ្នែកជាតិ និងអន្តរជាតិបានណាស់»។

របាយការណ៍គម្រោងយុត្តិធម៌ពិភពលោកប្រចាំឆ្នាំ២០២០ បង្ហាញថា ក្នុងចំណោម ១២៨ប្រទេស កម្ពុជាស្ថិតនៅក្នុងចំណាត់ថ្នាក់លេខ ១២៧ គឺស្ថិតនៅចំណាត់ថ្នាក់លើប្រទេសវេណេហ្សូអេឡាតែមួយគត់។ ចំណាត់ថ្នាក់នេះ ស្ថិតនៅក្នុងប្រទេសដែលមានប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌មិនល្អ។

បើទោះជារបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំរបស់អង្គការនេះ ត្រូវបានមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលច្រានចោលជារៀងរាល់ឆ្នាំក៏ដោយ ប៉ុន្តែ ក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធរបស់រដ្ឋតែងតែប្រកាសពីការធ្វើកំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ជាបន្តបន្ទាប់។

រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌កំពុងតែរៀបចំដំណើរការដោះស្រាយភាពកកស្ទះសំណុំរឿងក្នុងតុលាការ និងការដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ។ វិធានការទាំងនេះធ្វើឡើងដើម្បីស្តារ និងពង្រឹងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌។

ក្នុងពិធីរំឭកខួបជ័យជម្នះ៧មករា ធ្វើឡើងនៅឆ្នាំ២០២០នេះ លោក ស ខេង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ បានក្រើនរំឭកដល់មន្ត្រីឱ្យយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការពង្រឹងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌។ លោកបន្តថា សង្គមដែលមិនមានយុត្តិធម៌ នឹងនាំឱ្យមានការបែកបាក់។

សញ្ញាមួយក្នុងចំណោមសញ្ញាផ្សេងទៀតដែលបង្ហាញថា ពលរដ្ឋមិនជឿមន្ត្រី ឬស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធអាចរកយុត្តិធម៌ឱ្យពួកគេបាននោះគឺ ទាំងកម្មករ ទាំងពលរដ្ឋមានជម្លោះដីធ្លី ឬអ្នកខ្លះសូម្បីតែជម្លោះនៅក្នុងគ្រួសារ ក៏អំពាវនាវឱ្យលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ជួយដែរ។ កម្មករ និងអ្នកមានជម្លោះដីធ្លីខ្លះ ខំធ្វើដំណើរពីខេត្តក្នុងចម្ងាយផ្លូវរាប់រយគីឡូម៉ែត្រ ដើម្បីស្នើសុំឱ្យលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ជួយដោះស្រាយបញ្ហារបស់ពួកគេ។

រំឭកកាលពី៤ឆ្នាំមុន នៅក្នុងពិធីហែសពលោក កែម ឡី ពីភ្នំពេញយកទៅស្រុកកំណើតរបស់លោកនៅខេត្តតាកែវ កាលពីឆ្នាំ២០១៦នោះ មានអ្នកចូលរួមប្រមាណ ២លាន ៥សែននាក់ នេះបើតាមរបាយការណ៍របស់គណៈកម្មការបុណ្យសព្វ។ នេះជាពិធីហែសពធំមួយដែលមិនធ្លាប់មាន បង្ហាញពីការស្រឡាញ់គាំទ្រលោក កែម ឡី ហើយក៏បង្ហាញពីការឈឺចាប់ និងមិនពេញចិត្តចំពោះអំពើឃាតកម្មនេះ។

កាលនៅមានជីវិត លោក កែម ឡី តែងតែវិភាគជំរុញឱ្យបណ្ឌិត បញ្ញវន្ត ក៏ដូចជាប្រជាពលរដ្ឋចូលរួមកិច្ចការសង្គម និយាយការពិត ដើម្បីជំរុញឱ្យមានយុត្តិធម៌។